Wrocławskie zwierciadło cz.1

Ostatnim zabytkowym zwierciadłem przeznaczonym do konserwacji w ramach przyznanego stypendium MKIDN  jest lustro typu weneckiego ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu.

Ten obiekt najbogatszy, a jednocześnie wyjątkowo zniszczony z ogromną liczbą szklanych ubytków, stanowił wyzwanie ze względu na konieczność zrekonstruowania wielu przestrzennych elementów szklanych ramy lustra.

Lustro typu weneckiego ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Lustro pochodzi najprawdopodobniej  z Francji,z początku XIX wieku, na takie stwierdzenie pozwalają odkryte w trakcie konserwacji podkłady papierowe w postaci gazet z tego okresu tj. 1801 r.

Lustro bogato
zdobione z ośmiokątną przestrzenną ramą. Rama wykonana została z elementów płaskich szkła bezbarwnego ozdobionego rytowaną dekoracją. Na każdej z szybek umieszczono kompozycję florystyczną – wić roślinną z kwiatami, od rewersu  podlano amalgamatem rtęci, który podbija efekt zdobienia.

Przestrzenność lustra została osiągnięta poprzez piętrowe ułożenie szklanych elementów ozdobnych. Ich piętrowość wynika z konieczności maskowania krawędzi styku szybek rytowanych

w miejscach załamywania się ramy. Długie proste odcinki krawędzi przykryto od strony zewnętrznej ramy wiązkami spiralnie skręconych pręcików szklanych w trzech kolorach: żółtym, różowym. Od strony wewnętrznej ramy w bliskości zwierciadła zasadniczego krawędzie szybek rytowanych przykryto wiązkami dwóch pręcików w kolorach: żółtym i różowym.

W ośmiu narożnikach ramy zastosowano maskujące elementy, których zadaniem było przykrycie zejścia się szybek i pręcików.

Osiągnięto to poprzez nałożenie karbowanych wstęg w kolorze miodowo żółtym. Miejsce montażu wstęg zamaskowano poprzez nałożenie piętrowej rozetki w formie kwiatka o różowym kolorze, przykręconej odpowiednią śrubą, której łepek zakończony został ozdobnym przeźroczystym koralikiem. Wszystkie te elementy: pręciki, wstęgi oraz rozetki zostały wykonane w technice....

Przestrzenność zdobienia ramy oraz kolor szkieł zastosowanych barwionych w masie czyni całe zwierciadło wyjątkowo dekoracyjnym, efekt ten potęgowany był odbiciami w zasadniczej tafli lustrzanej.

Całość, czyli zdobienia ramy oraz tafla zasadnicza osadzona została na podkładzie drewnianym, który stanowił konstrukcję oraz umożliwił montaż wszystkich elementów. Jak każde lustro z tego okresu rama posiada specjalne nóżki w formie kuleczek, który pozwalają przechowywać lustro w pozycji pionowej

Między drewnianą ramą a szklaną znalazły się zabezpieczające  podlewkę amalgamatową podkłady papierowe z ówczesnych gazet.

Lustro ma wymiary: 80 x 62 cm;

II.                STAN ZACHOWANIA

Obiekt zachowany źle. Przede wszystkim brakowało zasadniczej - środkowej tafli lustra. Konstrukcja lustra w postaci podkładu drewnianego rozchwiana, zarażona drewnojadami, z ubytkami, zakurzona. Wskutek przechowywania w warunkach dużej wilgotności rozszerzyły się przestrzenie pomiędzy elementami podkładu.

Szklane płytki z rytowanym wzorem florystycznym  były bardzo zakurzone, generalnie w złym stanie. Kilka ubytków w tym największy to szybka nr 8. 

      Podlewka amalgamatowo-rtęciowa tych szkieł  była bardzo źle zachowana, liczne czarne plamy wskazujące na ten stan.

Wszystkie ozdobne elementy lustra rozchwiane, poluzowane wiele pobitych lub z pęknięciami, na pierwszy rzut oka widać było duże braki.

Zanim zabytkowa rama lustra trafiła do pracowni, dzięki właścicielowi obiektu przekazano do pracowni luźne szklane dekory czyli pręciki,wstęgę oraz kwiatek po to by znaleźć metodę rekonstrukcji tych elementów.

Prace te rozpoczęto w lipcu 2015 roku. Zrobiona została szczegółowa dokumentacja rysunkowa na podstawie, której wykonane zostały formy do topienia szkła. Wykonano liczne próby zmieniając kształty form oraz gatunek szła. Niestety liczne próby topienia szkła na formach nie przynosiły oczekiwanych rezultatów. W wyniku tych prób ostatecznie wytypowano szkło z którego należało wykonać rekonstrukcję tj. szklo amerykańskiego producenta Bulls. Kolejnym etapem było wykonanie prób metodą pate de verre. Jest to stara metoda szklarska z wykorzystaniem tzw. traconej formy.

Te próby zakończyły się oczekiwanym efektem i pozwoliły zrekonstruować powtarzalne elementy szklanej ramy. Wytopione dekory szklane były bazą, należało poddać je obróbce szklarskiej polegającej na szlifowaniu i polerowaniu, szczególnie przy kwiatkach, które są wyjątkowo przestrzenne. Jednocześnie należało dobrać kolory jak najbardziej zbliżone do zachowanych świadków. Ostatecznie podjęto decyzję, by kolor nanosić na zimno farbami akrylowymi, ten zabieg pozwalał możliwie najwierniej dobrać kolor.