Szklane lustra powleczone od tyłu amalgamatem cynowo- rtęciowym tzw. zwierciadła amalgamatowe były produkowane masowo od XVI w. do początku XX w.Ten typ zwierciadeł jest w zbiorach większości muzeów i obiektów zabytkowych.
Lustra amalgamatowe wykonywane były poprzez umieszczenie folii cynowej na tafli szkła następnie całość była zalewana płynną rtęcią. W wyniku tego procesu powstaje dwufazowa powłoka odbijająca, reakcja jaka powstaje podczas styku rtęci i cyny, tworzy warstwę kryształów zawierającą ok. 19% mas. stopu rtęci i cyny,pomiędzy kryształami przestrzenie wypełnione są fazą ciekłą zawierającą ok. 0,5% cyny w rtęci.
Z biegiem czasu następują nieodwracalne zmiany w powłoce cynowo-rtęciowej: kryształy się powiększają,zmieniają swój kształt, zajmując coraz większą powierzchnię natomiast rtęć systematycznie odparowuje.
Rtęciowa faza płynna czasem spływa w dół lustra. Kolejnym czynnikiem destrukcyjnym jest korozja amalgamatu, która prowadzi do wytworzenia się dwutlenku cyny oraz tlenku cyny,a także uwolnienia płynnej rtęci zawartej w fazie stałej.
Opis galwanizacji:
Przez dziesiątki lat produkcji luster amalgamatowych metoda ich wytwarzania zasadniczo nie ulegała zmianie, poza niewielkimi ulepszeniami samej techniki wykonania. Niezbędnym sprzętem w każdym warsztacie galwanizacyjnym był idealnie równy stół marmurowy, na którym kładziono arkusz folii cynowej grubości ok. 0,1 mm. Pierwszą czynnością było mechaniczne usunięcie ochraniającej warstwy tlenku z powłoki cynowej, powierzchnia musiała być idealnie lśniąca. Następnie na cynę wylewa się warstwę rtęci na grubość 3-5 mm (odpowiada to ok. 50 kg rtęci na 1 m kw. szkła).
W międzyczasie tafla szkła musiała zostać bardzo dokładnie wyczyszczona i robiono to poprzez pocieranie mokrym popiołem, a następnie polerowanie przy użyciu miękkiej tkaniny.
Przygotowane w ten sposób szkło delikatnym ruchem kładzione było na wylaną rtęć następnie dociskane w taki sposób, żeby szkło i cyna dokładnie do siebie przylegały.W skutek nacisku duża ilość płynnej rtęci spływa do krawędzi, a jej nadmiar musi zostać usunięty.Metodą na to było obciążanie szkła i przechylanie marmurowego stołu.
Podkreślić należy, że proces amalgamacji następuje natychmiast po zetknięciu się rtęci z folią cynową, po 24 godzinach powierzchnia lustra jest gotowa jednak proces twardnienia amalgamatu trwa ok. miesiąca. Lustro w tym czasie musi leżeć w pozycji poziomej, szkłem do dołu.Po pewnym czasie tafla zwierciadła musi być odchylona w jedną i w drugą stronę do rogu tak by faza ciekła mogła spłynąć i wyparować pozostawiając solidną powłokę amalgamatu.
W międzyczasie tafla szkła musiała zostać bardzo dokładnie wyczyszczona i robiono to poprzez pocieranie mokrym popiołem, a następnie polerowanie przy użyciu miękkiej tkaniny.
Przygotowane w ten sposób szkło delikatnym ruchem kładzione było na wylaną rtęć następnie dociskane w taki sposób, żeby szkło i cyna dokładnie do siebie przylegały.W skutek nacisku duża ilość płynnej rtęci spływa do krawędzi, a jej nadmiar musi zostać usunięty.Metodą na to było obciążanie szkła i przechylanie marmurowego stołu.
Podkreślić należy, że proces amalgamacji następuje natychmiast po zetknięciu się rtęci z folią cynową, po 24 godzinach powierzchnia lustra jest gotowa jednak proces twardnienia amalgamatu trwa ok. miesiąca. Lustro w tym czasie musi leżeć w pozycji poziomej, szkłem do dołu.Po pewnym czasie tafla zwierciadła musi być odchylona w jedną i w drugą stronę do rogu tak by faza ciekła mogła spłynąć i wyparować pozostawiając solidną powłokę amalgamatu.
Jak rozpoznać zwierciadło amalgamatowe:
Różnica między lustrami amalgamatowymi a srebrnymi jest widoczna gołym okiem zarówno pod względem odbicia i koloru.
Lustra cynowo rtęciowe odbijają znacznie mniej światła, mają delikatnie żółte zabarwienie w odróżnieniu od luster ze srebrną powłoką, które mają niebieskawy odcień.
Tafla szkła z uwagi na wiek może być ciemniejsza niż nowa.
Tyły luster srebrnych były zabezpieczane po to by chronić przed korozją cienką warstwę srebra, jedną lub kilkoma warstwami farby. Zwierciadła amalgamatowe malowane były bardzo rzadko.
Bezpieczeństwo:
Wielokrotnie pojawiają się obawy o bezpieczeństwo przebywania w środowisku gdzie znajdują się lustra cynowo-rtęciowe.
Rzeczywiście z luster tego typu uwalnia się kilka mikrogramów rtęci na metr sześcienny powietrza w pomieszczeniu, jednak w trakcie badań na początku lat dziewięćdziesiątych nie stwierdzono by kiedykolwiek nastąpiło przekroczenie normy, która wynosi 50 mikrogramów na metr sześcienny.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz