niedziela, 10 maja 2015

Trochę historii ......... część II


ŚREDNIOWIECZE





W tej epoce lustro było uznawane za przedmiot magiczny. Zresztą, dziś też dostrzegamy magię tego przedmiotu,  w którym odbija się nasza rzeczywistość.



Lustro paraboliczne,XV/XVI,Vevey (Szwajcaria)
Lustro umieszczone na drewnianym,ozdobnym panelu.
Lustra wypukłe


Portret małżonków Arnolfini
Jan van Eyck
National Gallery  London
W średniowieczu produkcja szkła była w powijakach, trudności technologiczne spowodowały upowszechnienie się luster wypukłych (jak na sławnym obrazie Van Eycka "Portret małżonków Arnolfini "oraz obrazie Petra Christusa  "Św.Eligiusz w warsztacie").Takie zwierciadła dawały szeroki obraz, jednak pomniejszony.
Wypukłe lustro z  "Portretu małżonków Arnolfini" w odbiciu, którego widać świadków
zaślubin w tym samego artystę.


 "Św.Eligiusz w warsztacie" Petrus Christus
Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku

Lustra płaskie

Płaskie lustra wykonywano z malutkich tafli szkła, które otrzymywano przez rozwirowanie bańki szklanej na piszczelu, a następnie je spłaszczano. Powstawała w ten sposób wielka gomółka. Wycinano z niej malutką tafelkę o w miarę najmniejszej nierówności, a następnie podklejano ją płatkiem metalu. Takie lustra były niskiej jakości, gdyż szkło było pełne skaz, a powłoka metalowa bardzo niestabilna
Podobne metalowe podlewki wykonywano również na gagacie oraz na krysztale górskim.

W okolicach XII wieku szklarskie ośrodki niderlandzkie i niemieckie zaczęły produkować w miarę płaskie i dość duże tafle szkła - technika otrzymania tzw. szkła z cholewy.


 Szkło z cholewy powstaje w następujący sposób: bańkę szklaną (1-3) na piszczelu rozdmuchuje się w formie cylindra przy pomocy szczypiec (7 -11) , z którego odcina się przód i tył, a następnie, jeszcze ciepłe szkło, rozcina na wzdłuż (12-14). Cylinder się rozpłaszcz i powstaje tafla. Dzięki tej technologii mogły powstać również większe i płaskie i gładkie lustra.


W wielu pismach średniowiecznych pojawia się opis luster srebrzonych, złoconych, emaliowanych i z kości słoniowej. Niestety nie doprecyzowano czy chodzi obudowę czy też samo zwierciadło.

Wśród średniowiecznych luster należy wspomnieć jeszcze Olhsenaugen (Bulls eye). Były produkowane równolegle do tych tafli z cholewy, ale tańsze i mniej precyzyjnie odbijały. Powstawały przez pokrycie jeszcze ciepłej bańki szklanej na piszczelu roztopionym ołowiem lub cyną. Potem studzono i krojono na mniejsze kawałki około 1,5 cala średnicy.


"La Dame a la licorne" 1484-1500, Paryż  National Museum of the Middle Ages




Ś

Choć lustra metalowe stwarzały mniej kłopotów przy produkcji i były łatwiej dostępne, to szklane były zdecydowanie wyżej cenione. Vincent de Beauvais wSpeculum Majus w 1250 r. uznał szklane lustra jako lepsze, gdyż: szkło lepiej odbiera promienie ze względu na swoja przeźroczystość. Natomiast Alexandre Neckam w "De naturis rerum" zamieścił taką uwagę: ściągnij ołów, który jest za szkłem, a nie będzie żadnego obrazu osoby, która patrzy.


Ś

 
Średniowieczny uczony John Peckham, franciszkanin z Oxsfordziej szkoły, wymienia różne lustra: żelazne, cynowe, miedziane, z marmuru polerowanego oraz lustra szklane pokryte ołowiem. Zauważa też, że gdy ołów odpryśnie to lustro już nie odbija obrazu

.
XII wieczny wynalazek lup i okularów przyczynił się również do zmian w produkcji luster.